Milas Zeytinyağı Sabunu
Milas Zeytinyağı Sabunu, Milas ilçesinde üretilen zeytinyağlarından yemeklerde kullanılamayacak düzeyde yüksek asitli (6 veya daha yüksek derecede asitlikte) olanlarının ve zeytinyağı kaplarının dibine çöken ve yörede “zeytinyağı çamuru” denilen zeytinyağı tortusunun zeytin veya çam ağacının odununun ateşinde yüksek ısıda kostik (NaOH) ile kaynatılmasıyla elde edilen sabundur.
Çeşitli nedenlerle kirlenmiş, yöredeki tabirle murdar olmuş çok düşük asitli zeytinyağları da Milas Zeytinyağı Sabunu yapımında kullanılır. Milas Zeytinyağı sabununun üretiminde zeytinyağı çamuru, zeytinyağı veya ikisi karıştırılmış şekilde kullanılabilir.
Milas Zeytinyağı Sabunu yörede yüzlerce yıldır geleneksel olarak üretilmektedir. 1889 tarihli Aydın Vilayeti Salnamesi’nde; Milas kazasında 19. yüzyıl sonlarında 11 yağhane ile 1 sabunhane olduğu ve senede 30-40 bin kıyye sabun imal edildiğine ilişkin bilgiler mevcuttur. 1954 tarihli bir kaynakta ise Milas’ta imal edilen sabunların büyük ölçüde Mersin ve İzmir’e sevk edildiği,1990’lı yıllara ilişkin kaynaklarda ise Milas’ta üretilen markalı sabunların o dönemde Kahramanmaraş, Kayseri, Malatya başta olmak üzere zeytinyağı üretimi olmayan Anadolu illerine gönderildiği belirtilmektedir.
Milas Zeytinyağı Sabununda yağ kaynağı olarak sadece saf zeytinyağı kullanılır. Yapımında kostikten başka kimyasal madde kullanılmaması, içeriğinin su ve zeytinyağından oluşması nedeniyle katkısız olması bu sabunun ayırt edici özelliğidir. Doymamış yağ olan zeytinyağı, optimum oranda Sodyum (Na) bağladığından, sabunda sodyumun cildi tahriş edici etkisi azalır. Zeytinyağındaki sabunlaşmayan tekli doymamış yağ asitleri, diğer bitkisel yağlardaki çoklu doymamış yağ asitlerine kıyasla daha dirençlidir. Bu nedenle Milas Zeytinyağı Sabunu ekstra yumuşaklığıyla ve cildi ve saçları yumuşatmasıyla bilinir. Yörede el ve çamaşır yıkamada da yaygın olarak kullanılır.
Milas zeytinyağı kemik renginde olur. Henüz tam kurumamış Milas zeytinyağı sabunun rengi beyazdan açık sarıya dönük olur, ancak bu renk, sabun kurudukça açılır, giderek beyazlaşır ve kemik rengini alır. Sabunun kokusu hafif biçimde zeytinyağının kokusunu andırmalıdır. Rahatsız edici derecede yoğun zeytinyağı çamuru kokusu algılanmamalıdır.
Milas Zeytinyağı Sabunu sıcak yöntem ve soğuk yöntem olmak üzere iki farklı şekilde yapılabilir. İki yöntemde de Milas yöresinde Memecik türü zeytinlerden elde edilen zeytinyağı ve/veya zeytin çamurunun kullanılması zorunludur. Soğuk yöntemde zeytinyağının içinde yer alan uçucu bileşenler uçup sabun karışımından ayrılmadığından günümüzde bu yönteme olan tüketici talebi artmaktadır. Ancak Milas’ın köylerinde sabun üreticilerinin halen yaygın olarak kullandığı yöntem sıcak yöntemdir.
