Tunceli Sarımsağı
Tunceli Sarımsağı; Allium tuncelianum adlı sarımsak çeşidinin, Tunceli il sınırları içerisinde tarla koşullarında yetiştirilmesi ile elde edilir. Doğada doğal ortamında kendiliğinden yetişen Allium tuncelianum endemik bir çeşit olup, IUCN (International Union for Conservation of Nature and Natural Resources- Uluslararası Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği) tehdit kriterlerine göre VU (zarar görebilir) kategorisinde yer alır.
Bu kapsamda, doğada doğal ortamında kendiliğinden yetişen Allium tuncelianum’un korunup üretiminin de artırılması suretiyle bölgenin ekonomisine katkı sağlamak amacıyla tarla koşullarında gerçekleştirilmekte olan üretim, coğrafi işaret tesciline konu edilmektedir.
Tunceli Sarımsağı tek dişli, üzerindeki kabukların arasında küçük diş benzeri oluşumlar bulunan, diğerlerinden farklı olarak çiçeklenip tohum verebilen bir bitkidir. Tunceli Sarımsağı tohumla çoğaltılabilir. Çiçek açıp tohum bağlar.
Tek dişli olması, kabuk sayısının kültür sarımsağından az (1-2 adet) olması ve başlarının 18-20oC’de uzun süre saklanabilmesi gibi özellikleri nedeniyle tüketim amacıyla olduğu gibi endüstride de kullanılabilir.
Üçüncü veya daha sonraki yıllardan itibaren çiçeklenir. Bu özelliği ile de kültür sarımsağından önemli ölçüde ayrılır. Zira kültür sarımsağı nadir olarak çiçeklenir ve çiçek açsa bile, kısırlıktan dolayı çok zor tohum bağlar.
Tunceli Sarımsağı bitkisi kök, gövde, yaprak, çiçek ve tohumdan oluşur. Üretimi tohum, kıska, diş, soğancık (dişçik) ile yapılır. Bitkiden tohum elde etmek için en kolay ve hızlı yöntem, Tunceli Sarımsağının diş dikimi ile elde edilir.
Suda çözünür kuru madde (Briks) değeri ortalama %37,94 olup, diğer sarımsaklara nazaran daha tatlı ve az kokuludur. Tunceli Sarımsağında bulunan etkin maddeler (Allisin 0,08 µg, Alliin 0,36 µg) diğer sarımsak çeşitleri ile benzerdir. Ürünün mineral maddeler açısından değerleri Tablo 2’de verilmektedir. Baş kabuk rengi beyaz, tek dişli, üzerinde soğancıklar vardır (2-3 kabuklu). Dişin kabuk rengi beyaz, diş eti rengi kirli beyazdır. Baş kabuğunda antosiyan şerit varlığı yoktur. Soğancık kabuğunda antosiyan şerit varlığı yoktur. Gövdenin dip kısmında antosiyan varlığı azdır.
