Urfa Keten Köyneği Fıstığı
Urfa Keten Köyneği Fıstığı / Şanlıurfa Keten Köyneği Fıstığı; Şanlıurfa ilinde yetişen Pistacia vera L. ağacının keten gömleği (keten köyneği) çeşidinin sert kabuklu meyveleridir. Şanlıurfa’da uzun yıllardan beridir çok yaygın olarak fıstık yetiştiriciliği yapılır. Şanlıurfa’nın kış ve yaz sıcaklıkları fıstık yetiştiriciliğine uygundur. Orta kuşakta kış mevsiminin çok sert geçmediği, yaz aylarında ise kuraklığın etkili olduğu bir iklim bu ürünün yetişmesi için önemlidir.
Pistacia türlerinin gen merkezlerinden birisi olan coğrafi sınırda, “keten köyneği” çeşidi yüzyıllardır yetiştirilmekte olup standart olmayan yerli çeşitlerdendir. Şanlıurfa’da yetişen bu çeşidinin ağaç olarak gelişmesi zayıf olup yarı dik bir ağaç görünümüne sahiptir. Sürgün sıklığı kuvvetli, sürgün uzunluğu ise zayıftır. Çiçeklenmesi orta-geç, çiçeklerinin rengi sarımsı yeşildir. Meyve tomurcuğu silindirik konik, kahverengi ve patlama zamanı ise orta geçcidir. Yaprak sapı kısa, yaprak rengi koyu yeşil ve kalındır. Yaprak iriliği çok iri ve döküm zamanı erkendir. Salkım (cumba) yapısı sıktır. Meyvelerin salkımlardan kopma direnci çok zayıftır. Meyvenin enine kesiti uzundur. En belirgin ayırt edici özelliği; meyvelerin, “mezokarp” adı verilen dış kabuk renginin koyu pembe olmasıdır. Sert kabuk rengi koyu kemik rengi, meyvenin içi yeşil-güliç renklidir. Dış kabuğu ipeksi ve ipliksidir.
Urfa Keten Köyneği Fıstığı / Şanlıurfa Keten Köyneği Fıstığı hasat edildiği olgunlaşma dönemine göre “ben” ve “boz” olarak ikiye ayrılır. Erken tarihte, tam olgunlaşmamış halde hasat edilen fıstık meyveleri “boz” olarak adlandırılır. “Boz” meyvelerin içi genellikle az gelişmiştir ve parlak yeşildir. Olgunlaşmış olarak hasat edilen meyve ”ben“ olarak adlandırılır. Sergi yerlerinde kurutulan meyvelerin, serim kalınlığı 3-5 cm’yi geçmemelidir. Kuru meyve nem oranı %3-5 arasında olmalıdır.
