Kula Leblebisi
Kula Leblebisi; kırmızı, beyaz ve sarı renklerde tüylü ve kalın kabuklu nohutlardan üretilen, yöre insanının kültürel bilgisi ile günümüze ulaşan üründür. Yörede leblebi üretimi uzun yıllardır gerçekleştirilmekte olup meslek haline gelmiştir. Ürünün üretim sürecindeki tavlama, dinlendirme, nemlendirme ve kabuk soyma aşamaları ustalık gerektirmektedir.
Üretim sürecindeki ilk adım nohutların, çöp ve taşlardan arındırılmak üzere eleme işlemine tabi tutulmasıdır. Kömür ısıtmalı ocakta birinci tavlama işlemi 25-30 dk yapılır ve daha sonra kendir çuvallara (kendir bitkisinden elde edilen çuval) alınarak dinlendirilir. Ortalama dinlendirme süresi ise yaklaşık olarak 7-15 gün olup kendir çuvalların doğal havalandırma şartlarını sağlayan bir depo ortamında bekletilir. Dinlendirme işlemi tamamlandıktan sonra ikinci tavlama işlemine geçirilir. İkinci tavlama işlemi kömür ısıtmalı ocakta 20-25 dk gerçekleştirilip daha sonra nohut kuru beton bir zemine serilip dinlendirilir. Nohutların serildiği yerlerin beton zemin olması ve iyi derecede rüzgâr alması gereklidir. Ortalama dinlendirme süresi ise 20-40 gündür. Aynı zamanda bu işleme sergi adı da verilir. Dinlendirme süresi tamamlandıktan sonra sergiden kaldırılan nohutlar, sulama makinelerinde nemlendirme işlemine 25-30 dk tabi tutulup bir gün bekletilir. Nemlendirilen nohutlar boyutlarına ayrılarak ısıtma işlemi yapılıp leblebi tavasında kabuk soyma işlemi 3-5 dk yapılır. Bu aşamadan sonra çember kapaklı plastik bidonlarda 3 gün bekletilir. Daha sonra üçüncü tavlamaya geçilir. Bu tavlama işlemi sırasında, ıhlamur ağacından yapılan ve mafrak adı verilen takoz ile nohudun kabuğu soyulur. Bu işleme tek kavurma denir. Mafrak denilen takozun ıhlamur ağacından yapılmış olması, takozun dayanıklı olması ve işlem sırasında nohutları kırmaması içindir. Mafrak ayarı, takozun nohuda mesafesini ifade eden bir tanımlama olup mafrak takozunun ayarı, ürünün karakteristik özelliklerinin ortaya çıkması açısından önemlidir. Özellikle takozun nohuda ne kadar yaklaşacağı, hangi mesafede ne kadar bekleyeceği ustalık gerektirmektedir.
Ürünün üretim metodundaki tüm tavlama, dinlendirme, nemlendirme ve kabuk soyma aşamalarında ustalık faktörü önemli yer tutar. Tavlama aşamalarında işlemi yapan ustanın ürünü sürekli kontrol etmesi gereklidir. Tavlama işleminin etkin bir şekilde yapılabilmesi, belirli bir süre ya da sıcaklıktan ziyade işlemi yapan ustanın yılların bilgi birikimi ile edindiği deneyim ile tavlama işleminin tamamlandığına karar vermesi ile gerçekleşir. Böylece tavlamanın kıvamı tutturulmuş olur.
