Pazırık El Halısı
Pazırık halısı, Sovyet Altayların Pazırık bölgesinde keşfedilen ve araştırmaları müteveffa Sovyet arkeolog Sergei Ivanovich Rudenko tarafından yapılan, Altayların M.Ö. 3. yüzyıla ait sakinlerinin bırakmış oldukları 40’a yakın beyler zümresine ait kurganlarda, zengin sanat eserleri gün ışığına kavuşturulmuştur. Bu buluntuların büyük bir kısmı hâlen Leningrad Ermitaj müzesinde teşhir edilmektedir. Bu buluntular arasında menşei üzerinde en çok münâkaşa edilen ünlü “Pazırık Halısı” da görülmektedir. Beşinci bu en eski halısı bulunuşundan itibaren bir çeyrek asır geçmesine rağmen, şimdi de üzerinde en çok konuşulan bir arkeolojik eser olma vasfını taşımaktadır.
Kazıları idare eden Rukendo, bu 1.89×2 m ebatında bulunan, üzerinde biniciler, sığınlar ve hayâli yartıklardan griffon figürlerinin yer aldığı bu çok sık dokunmuş halının İran’ın Ahamenidler devrinde imâl edilerek Altaylara ihraç edildiği görüşünü ileriye sürmüştür. Halıda bir desimetre karede 3600 ilmek bulunmaktadır. Johanna Zick – Nissen ise bu halının Anadolu’ya kadar uzayan sınırlar içinde dokunduğu kanaatını taşımaktadır. R. Ghirsman, K. Jetter gibi bazı İranist batılı sanat tarihçileri de bu müstesna halının “şehir kültürü” dışında yaşayan bir cemiyet içinde dokunamayacağı inancını paylaşmaktadırlar.
