Arapgir Manusa Dokuması
Arapgir Manusa Dokuması, yün ve pamuklu ipliklerle yollu ve nakışlı olarak jakar tezgâhlarda üretilen mekikli el dokumasıdır. Arapgir Manusa Dokumasında desenler için 20, çözgü için de 40 numara yün veya pamuk ipliği kullanılır. Dokumaların genişliği ve kalınlığı sabit değildir, dokumadan yapılacak ürüne uygun olarak değişir. Arapgir Manusa Dokuması; yastık, yorgan yüzü, çarşaf, sofra takımı desenli gömlek, pijama, yazma, şalvar, başörtüleri, kuşak ve mahalli giyimde kullanılan çiçekli kumuşlar gibi pek çok ürünün yapımında kullanılır.
Kullanım alanına göre en çok lacivert ve kırmızının yanı sıra turuncu, yeşil, mavi, kahverengi ve siyah renklerde dokunur. Dokumada kullanılan desenler; kemha, arap dudağı, kırmızı çiçekli, lacivert çiçekli, simsimi, ufak kareli, yılan eğrisi, sandıklı, kuşgözü, badem, badem dal çiçek, muş çiçek, altıparmak, beş parmak gibi desenlerdir. Arapgir Manusa Dokumasının geçmişi 19 yy’a dayanır. Arapgir ilçesinin dokumacılığında önemli bir yere sahiptir. Coğrafi sınıra özgü üretim metodu, ustalık becerisi gerektirir. Bu sebeplerle coğrafi sınır ile ün bağı bulunur.
Arapgir Manusa Dokuması üretiminde yörede kuyu ismi verilen çukur tezgâhlar kullanılır. Kuyu ismi dokuyucunun çukur kısma oturarak dokumasından kaynaklanır. Bu tezgâhlar; boyu 250 cm, eni ise 160 cm iskelet üzerine kurulur. Kuyu ise 50-60 cm derinliğinde 70-80 cm genişliğinde olup dokuyucunun rahat edeceği şekilde yapılmıştır. Dokuma tezgâh parçaları; ana gövde, ana gövdeye bağlı alt maber, üst maber, çapraz değnekleri, kuş, gücü (kücü) ve çerçeve, tefe (tüfe) tarak, ayaklar, mitit (cımbar) kumaş maberi (selmin) gereçler olarak da mekik, masura, çıkrık, gücü ve tarak tığı, karşılık, çözgü çekeceği ve eli çekendir. Arapgir Manusa Dokumasının tezgâhları jakar el dokuma tezgâhıdır. Üzerinde dokunacak desene göre delikler açılmış bir kartonun bir silindire sarılarak çözgü ipliği ayırma kutusu bulunması bu tezgâhın özelliğidir. Gücü tellerini taşıyan iğneler, bu deliklerin karşısına rastladıklarında sabit kalmakta öbürleri ise kayarak düşer. Seçilen gücü telleri de pedal yardımıyla aşağı çekilir. Böylelikle her bir çözgü ipliği tek tek kontrol edebildiği için çeşitli desenler dokumak mümkündür. Ayrıca bezyağı, dimi, saten ve krep gibi temel bağlama türleriyle dokunan değişik figürlerin özel ipliklerle doku içine işlendiği lanse dokuma tekniği kullanılır. Dokumalarda kullanılan ipler 20 ve 40 numara yün veya pamuk ipliğidir. Çözgü ipleri 40 numara iplik, desenler için ise 20 numara iplik kullanılır. Dokumaların genişliği ve kalınlığı sabit olmayıp, dokumadan yapılacak ürüne uygun olarak değişir.
